Verschil in woordbetekenis doorheen de tijd 1 Liefhebben

Als wij boeken of kranten lezen uit het verleden en wij over bepaalde woorden in de tekst willen praten, moeten wij best eerst goed nagaan wat een bepaald woord toen betekende tegenover nu. De oorspronkelijke bedoeling moet onder ogen genomen worden.

Men moet zeker en vast ook de cultuurgroep begrijpen waar een bepaald woord wordt gebruikt en in welke hoedanigheid. U kan bij “liefhebben” iets heel anders denken dan iemand uit een ver land of bijvoorbeeld een Israëliet.

In de 19de eeuw werd het woord “liefhebben” in onze contreien gebruikt voor het graag doen als een onbezoldigde bezigheid en was een liefhebber iemand die een of meer der schone kunsten beoefende zonder er een middel van bestaan van te maken, het is te zeggen een dilettant. Het was ook iemand die veel van iets hield maar ook verzot was op de vrouwen.

Wat wij nu onder liefhebben kunnen verstaan was toen “minnen” of “minnekozen”. Ook in de middeleeuwen kon men de liefde voor iemand betuigen door te minnen.

Als men heden iets of iemand lief of mooi vindt kan men zeggen dat men die persoon “graag ziet” of dat zij “van elkaar houden” of ouderwetser dat zij “elkaar beminnen”. Bij dat beminnen of “houden van” wordt tegenwoordig een seksuele connotatie gemaakt.

De verwachtingen bij liefde voelen tot iemand of iets hebben bij de tijden ook iets verschillend ingehouden.

Het “liefhebben” zou verder de betekenis kunnen hebben van “aanbidden”, “belangstelling koesteren voor “, “gehecht zijn aan”, “geven om”, zo wel als “houden van” maar ook “waarderen”.

Als een Israëliet vroeger dacht over God liefhebben, dacht hij aan iets praktisch.

Voor de Israëliet was liefhebben in de eerste plaats een zaak van doen. In het begin van de profetie van Maleachi lezen we:

Malachi 1:2 (De Geschriften 98)

2 “Ik heb u liefgehad”, zei יהוה. “Maar u vroeg:” Op welke manier hebt U ons liefgehad? “” Was Ěsaw Yaaqoḇ’s broer niet “, verklaart יהוה. “En ik hou van Yaaqoḇ,

De profeet laat in verzen 2-5 zien hoezeer Jakob en de Israëlieten de voorkeur verkregen van Jehovah, meer dan Esau en de Edomieten. Gedurende elke periode in de geschiedenis van het nageslacht van Jacob konden ze niet ontkennen dat God opmerkelijk voor hen was verschenen; maar Hij had de nalatenschap van Ezau’s afstammelingen, door oorlogen en verschillende andere middelen, kaal geplukt en verspild voor altijd.

Wij kunnen in de Hebreeuwse Boeken zien dat God Hem een Uitverkoren Volk onder alle volken op aarde had gekozen, om Hem een eigen volk te zijn. (Devarim 7:6) voor God kwam het er niet op aan dat diegene die Hij lief had de grootste of sterkste was. Het was ook niet omdat zij talrijker waren dan andere volken dat Jehovah Zich aan hen gehecht en hen uitverkoren had, want zij waren zelfs het kleinste van alle volken (Devarim 7:7) .

De liefde omvat het welbehagen hebben en had voor God het gevolg dat Hij bereid was hen bij te staan, met zorgen te omringen, en te vertroetelen (Devarim 32:10)

Men kan stellen dat het hier gaat om een typisch Hebreeuws denken.

Voor de Israëliet was in een hoekje zitten geen liefde. Pas wanneer je iets doet
voor degene die je beweert lief te hebben, mag je zeggen dat je hem werkelijk lief hebt.

Liefde omvat een actieve daad.

Wanneer je dat beseft, herken je dat principe ook op andere plaatsen en dan pas ga je de diepte begrijpen waarover profeten, zoals Jezus spreken als zij het over liefde hebben die men met elkaar moet delen en die elkaar moet in stand houden.

Het liefhebben wordt een dragende kracht doordat het verder ook een wederzijds gebeuren moet worden, waarbij diegene die graag wordt gezien de daad van uitgekozen of geliefd te zijn te zijn, beantwoord met erkenning van die benadering en behandeling.

Iemand liefhebben als den appel zijner ogen.

is zo een zegswijze die haar oorsprong vindt in Spreuken of Mishle 7, vs. 2:

‘Bewaert mijne geboden… ende mijne wet, als den appel uwer ogen’,

dus: als het dierbaarste wat men bezit, de appel der ogen opgevat als het zinnebeeld van het levenslicht.

De mens moet als antwoord op de liefde van God ook Hem en Zijn woord liefhebben, waarbij in de oude denkwereld werd verwacht dat men het Woord van God met Zijn Mitzvot zou koesteren als het belangrijkste bezit dat men kan verwerven.

Als een gevolg van deze vergelijking wordt de door iemand geliefde persoon zelf ook wel de appel zijner oogen genoemd. Meer gewoon is evenwel in dien zin oogappel; zie aldaar, en Ndl. Wdb. II, 554; vgl. hd.: jemand wie seinen Augapfel hüten; fr. conserver quelqu’un (quelque chose) comme la prunelle de ses yeux; eng. he is like the apple of his eye.

Reeds bij de Romeinen werd oculus in dezen zin gebruikt, o.a. bij Catullus, Luct. pass. 3, 4: Plus oculis suis amare; en Plautus, Curculio 1, 3, 47: Ocule me (mijn oogappel, als liefkoozing). Zie Journal, 255 en vgl. Vondel’s Palamedes, vs. 948; Jeptha, vs. 302: Ick min hem als den appel van mijne oogen; Gijsbr. v. Aemst. 549: Wie kloosters raeckt, die raeckt den appel van Godts oogen; Brederoo I, 361: Sy mint hem alsoo hooch, dat sy hem liever heeft als d’ appel van haar ooch; Tijdschr. VIII, 126: Die heeft u zo lief als den appel van haar oogen (anno 1688). {Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden(1923-1925)–F.A. Stoett 101. Iemand liefhebben als den appel zijner oogen.

In den Bijbel wordt de oogappel voorgesteld als het dierbaarste wat men bezit; vgl. Zach. 2, 8: Die u-lieden aenraeckt, die raeckt sijnen (des Heeren) oogh-appel aen. Vandaar uitdrukkingen als iemand bewaren, bewaken, beminnen als zijn oogappel; zie Deut. 32, 10: Hy voerde hem rontomme, hy onderwees hem, hy bewaerde hem, als sijnen oogen-appel.

Als gevolg van zulke vergelijkingen wordt de door iemand geliefde persoon zelf zijn oogappel genoemd; fri. eagappel(tsje). Zie Ndl. Wdb. X. 2291; J.v.d. Veen, Zinnebeelden, ’t Achttiende zinne-beeldt: Want als zijn oogh bewaert hij ‘t; Halma, 450: Iemand zoo lief als zijn oogappel hebben, aimer quelqu’un comme la prunelle de son oeil; vgl. nhd. Augenstern; n^o. 101; Ndl. Wdb. X, 2252; Leuv. Bijdr. X, 218; Palamedes, 948; Villiers 91. {Nederlandse spreekwoorden, spreekwijzen, uitdrukkingen en gezegden(1923-1925)–F.A. Stoett1697. Oogappel.

+

Vervolg: Verschil in woordbetekenis doorheen de tijd 2 Liefhebben en Geloven